صدور اجرائیه مستقیم (درخواست اجرا) : (ماده 23 ق.ص.چ)
-فاقد هزینه دادرسی دعاوی مالی به دلیل ماهیت (درخواست بودن آن ).
– علیه صادرکننده چک (حتی اگر نماینده یا مدیرشرکت یا وکیل صاحب حساب باشد) و نیز صاحب حساب به صورت تضامنی (بدون نیاز به رعایت مواعد در ق.تجارت) (علیه ضامن و ظهرنویس چک قابل طرح نیست) .
– روی چک متن مشروط یا بابت تضمین نباشد .
-سرعت بالای اجرا
-درخصوص چک های جدید ثبت شده در سامانه اجرا می گردد .
– حق الوکاله وکیل طبق تعرفه ، همزمان با آن قابل درخواست است ولی خسارت تاخیرتادیه قابل وصول نیست و بعدا به موجب دادخواست از تاریخ دادگاه باید وصول گردد .
اجرای ثبت :
-صدور اجرائیه از دایره اجرای ثبت در مورد چک بلامحل مقید به مدت معین نیست و هرزمان می توان نسبت به وصول اقدام نمود.
-فقط علیه صادرکننده امضاء کننده چک قابلیت طرح دارد .( و نه ضامن و نه ظهرنویس و نه صاحب حساب امضاءنکرده)
-فقط نسبت به مبلغ چک است و خسارت تاخیرتادیه و خسارات دادرسی ازجمله حق الوکاله وکیل و هزینه دادرسی باید به صورت جداگانه از طریق دادگاه مطالبه گردد .
-پس از ابلاغ اجرائیه هزینه دادرسی (حق الاجرا) به میزان نیم عشر (پنج درصد) ازمبلغ چک تعلق می گیرد و میبایست پرداخت گردد (که مقدار آن قابل توجه و زیاد است) و تازمان پرداخت آن لاشه چک در اجرای ثبت باقی می ماند و تحویل بدهکار یا بستانکار نمی گردد و برای همین بدهکار نمی تواند تا پرداخت هزینه رفع سوءاثر از چک نماید .
-درصورت پرداخت بدهی ظرف ده روز از ابلاغ اجرائیه ، بدهکار از پرداخت نیم عشر حق الاجرا معاف می گردد و درصورت توافق داین و مدیون ظرف این مدت نیم عشر اجرائی نصف می گردد.
-درخصوص چک های تضمین قابل اجرا نیست
-درصورت عدم تائید بانک نسبت به مطابقت امضاء صادرکننده دربانک و روی چک و یا فقدان مهر اشخاص حقوقی (ازجمله شرکتها) اجرای ثبت ترتیب اثر نمی دهد .
**اجرای ثبت کدام محل صالح به رسیدگی است ؟ اجرای ثبت محلی که بانک افتتاح کننده حساب بدهکار درآنجا قراردارد . (مستند به نظریه مشورتی 6731/7 مورخ 23-07-1381 ا.ح.ق)
مطالبه وجه چک از طریق دادگاه کیفری : ماده 7 قانون صدورچک
-دارنده چک ظرف مهلت شش ماه باید گواهی عدم پرداخت اخذ نماید و ظرف شش ماه از گواهی عدم پرداخت شکایت کیفری نماید درغیراینصورت دیگر نمی تواند دعوای کیفری مطرح نماید . (ماده 11 ق.ص.چ)
کسی که اولین بار چک را برگشت می زند همان شخص باید شکایت کیفری مطرح نماید و اگر بعد از برگشت زدن به دیگری منتقل نماید شخص اخیر نمی تواند شکایت کیفری مطرح نماید . (ماده 11 ق.ص.چ)
-صرف صدور چک بلامحل و فقط نسبت به صادرکننده چک می توان مطرح نمود و نه ضامن یا ظهرنویس
-چک وعده دار یا سفید امضاء یا (با قیدروی چک یا بدون قیدروی چک) مشروط یا تضمین بابت معاملات ربوی یا بهره ربوی قابلیت طرح کیفری را ندارد . (ماده 13 قانون صدور چک)
-عدم مطابق امضاء یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک یا با علم به مسدود بودن حساب چک صادرنماید که منجر به خودداری بانک از پرداخت گردد بزه صدور چک بلامحل است (ماده 7 قانون صدورچک و نشست قضائی دادگستری اصفهان 06-12-1396)
-درهر محل چک برگشت خورد دادگاه کیفری همان محل صالح به رسیدگی است (رأی وحدت رویه شماره ۶۶۹ ـ ۱۳۸۳/۷/۲۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور)
**رفع سواثر ازچک چگونه انجام می شود ؟ (مطابق ماده 5 مکررتبصره 3 قانون صدورچک)
در هر یک از موارد زیر، بانک مکلف است مراتب را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی اعلام کند تا فورا و به صورت برخط از چک رفع سوءاثر شود.
الف – واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک محال علیه و ارائه درخواست مسدودی که در این صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک سال، ظرف مدت سه روز واریز مبلغ را به شیوه ای اطمینان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند.
ب- ارائه لاشه چک به بانک محال‌علیه؛
ج- ارائه رضایت نامه رسمی (تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی) از دارنده چک یا نامه رسمی از شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیردولتی دارنده چک؛
د- ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی در خصوص چک؛
ه- ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک؛
و- سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده.
مطالبه وجه چک از طریق دادگاه حقوقی :
-تامین خواسته به معنای توقیف اموال بدهکار حتی اگر گواهی عدم پرداخت با تاخیر دریافت شده باشد سریعا قابل توقیف است .(اطلاق ماده 108 ق.آ.د.م و رأی وحدت رویه شماره 536)
– مطالبه خسارت تاخیر تادیه ازتاریخ سررسید همزمان با دادخواست مطالبه وجه چک قابل دریافت است .
-مدت طولانی تری برای وصول نتیجه زمان می برد .
-چک های تضمین و مشروط و غیره همگی از این طریق قابل وصول هستند .
**دادگاه صالح به رسیدگی از نظر صلاحیت محلی :
مطابق ماده 11 قانون آئین دادرسی مدنی 1 – دادگاه محل صدور چک
2- دادگاه محل اقامت بدهکار (خوانده)
3-دادگاه محل استقراربانک
**مطالبه خسارت تاخیرتادیه (خسارت تاخیر در پرداخت که براساس نرخ بانک مرکزی به سال پرداخت محاسبه می گردد) چه شرایطی دارد ؟
همه چک ها حتی چک های قدیمی که گواهی عدم پرداخت با تاخیر دریافت شده (مستند به رای وحدت رویه 812 مورخ 01-04-1400 دیوان عالی کشور) از تاریخ سررسید چک قابل وصول است (در مورد وصول از ظهرنویس چک درصورتی ک3ه مواعد مندرج درقانون تجارت –ماده 315 قانون تجارت اخذ گواهی عدم پرداخت ظرف پانزده روز – رعایت شده باشد می توان مطرح نمود) .
**آیا حکم اعسار نسبت به صادر کننده چک صادر می شود ؟
رویه قضائی با توجه به اینکه چک و سفته از اسنادتجاری هستند و معمولا درقبال دریافت چیزی صادر شده اند و برای حفظ اعتبار این اسناد ، رای به اعسار صادر کننده چک نمی دهند و کسیکه چک صادر می کند می بایست نسبت به پرداخت بدهی اقدام نماید.
**آیا دیر اقدام کردن و گذشت زمان تاثیری در وصول چک دارد ؟
چک اصولاً فاقد مرور زمان است و حتی چک های قدیمی قابل وصول از صادرکننده و صاحب حساب هستند و عدم اقدام درمواعد مندرج درماد315 قانون تجارت تنها حق رجوع به ظهرنویس چک را از بین می برد .
مرورزمان پنج ساله ماده 318 قانون تجارت تنها درخصوص چک های صادره ازطرف تجار یا برای امور تجارتی ، حاکم می شود .
